Opidezeipaginaivolgeniwe hetispoorivanideialoude
Gulickerwegivanaf de Tintelenbergitotiaaniheti
brugjeioverideiVlootbeek.i
Eenitotaaliandereirouteidusi
danideirechte lijnivanafi
genoemdeihoogte
naar Munnichsbosch.















Komend van de Postberg...
G

langs Slegtershook...


richting Hoosderveld...

het pad volgend achter langs het gemeentehuis.

Laatst gewijzigd: 18-03-2012 © Jan Ruiten

GULICKERWEG

Wat men tegenwoordig bestempelt als de Gulickerweg, het deel van de wandelroute dat voert van de Tintelenberg bij Lerop naar Munnichsbos, stamt eerst uit het eind van de 18e eeuw. In dit artikel volgt een beschrijving van een oudere route van deze weg, namelijk dwars door het landgoed Hoosden. Tegelijkertijd doen we een poging de aloude bewoning langs deze doorgangsweg te reconstrueren met een plaatsbepaling van het voormalige Groot en Klein Hoosden. Tenslotte komen we uit op een meer nauwkeurige stichting van het buitenhuis Hoosden door de paters jezuïeten.
Tekening hiernaast: Pierre Houben, omslag Roerstreek '84 van HVR: Gulickerweg O'berg.

"De Gulickerweg, waar U zich thans bevindt, is aangelegd op ongeveer dezelfde plaats waar in de Romeinse tijd ook een weg heeft gelopen. Het was de grote weg van de voorstad St. Jacob in Roermond over Gelders gebied naar het toen Gulickse Sittard. Er zijn aanwijzingen dat de weg een aftakking is van de Romeinse weg Heerlen-Xanten (Dld)."

Op de bank aan de rand van het naaldbos op de Linnerheide kan de wandelaar even uitrusten en tevens van het uitzicht genieten, om daarna de weg te vervolgen. Tot voor enkele jaren stond hier nog een klein informatiebord met bovenstaande tekst.

De landweg die van de Tintelenberg in een vrijwel rechte lijn doorloopt richting Munnichsbos wordt aangeduid als de Gulickerweg. Algemeen gaat men ervan uit dat dit pad de oude heerbaan is, waarover vroeger de karren in noord-zuidrichting en vise versa trokken. Feitelijk is deze weg als zodanig niet veel langer dan een halve eeuw in gebruik geweest, terwijl de oorspronkelijke Gulickerweg alles behalve een heerbaan was. Het was eerder een karpad dat zich voegde naar het landschap en de verschillende gebiedsgrenzen. De route door het Linnerveld volgde meerdere sporen naargelang de toevallige bodemgesteldheid.

Deze nieuwe route (waarlangs voornoemd bankje staat) werd pas in de tweede helft van de 18e eeuw steeds vaker gebruikt. De aloude weg, waarop men doelde, liep vanaf de Ravensboom door het landgoed Hoosden. Op het eind van de steilrand was het mettertijd onmogelijk geworden, om met paard en wagen de begaanbare weg te vervolgen. De karbaan was daar te diep ingesneden.
G
Een eind verder kronkelde de weg zich over de Berger hei. Het pad achter het huidige gemeentehuis is nog een restant van deze route. Vanaf de Roskam liep de zogenaamde Aeckerweg verder met rechts het erf van Munnichsbosch en links het Reutjesveld. Hier staan nu de huizen Roskam 1, 3 en 5.

Met behulp van oude kaarten en vermeldingen is de oude route nauwkeurig te reconstrueren. (Zie afb. 1: Detail Tranchotkaart 1803-1813, heruitgave Landesvermessungsamt Nordrhein-Westphalen, 1967.) De weg staat hier opnieuw ingetekend en loopt van linksboven naar rechtsonder. (Ter oriëntering staan op het kaartje met potlood van links naar rechts ingetekend: de Rijksweg naar Maastricht, de spoorlijn en de huidige Gulickerweg als onderdeel van Pieterpad.)

Komende vanaf de Rode Brug volgde de route de Hertenerweg en passeerde daar de latere Roodververij, voorheen het Nieuwhuys (A) geheten, door Hendrick Meuren in 1731 opgetimmerd. Een tijd lang heeft het huis tevens als herberg dienst gedaan. (Jo Schreurs: 250 jaar Roodververij te Herten in Roerstreek ‘81.)

Een eind verder liep de weg langs de galgenberg (B) aan de rand van Roer. Aan de overkant van de weg lag in de 16e eeuw nog het zogenaamde St. Nicolaes huisken, een kleine veldkapel gewijd aan de patroon van de reizigers.

De Gulickerweg volgde de grens tussen de stad Roermond en de vrijheerlijkheid Daelenbroeck, om vervolgens bij het Leropperveld rechtsaf te buigen.

Bij de Tintelenberg stond de galg (C) van het gericht Sint-Odiliënberg. De route door de Linnerheide is niet helemaal duidelijk aan te geven. Op de Tranchotkaart staan meerdere wegen door de Linnerheide getekend. (Jan Ruiten: Lerop in Roerstreek ‘96, blz. 136-137.)

Wat kan daar de reden van zijn? Bij slecht weer stonden de kuilen vol water. Geregeld was de voerman genoodzaakt om van de route af te wijken. Dat gebeurde ook wel wanneer de weg tussen akkervelden doorliep. Maar in de hei liepen al meerdere paden, die verderop wel weer op de bestaande weg uitkwamen.

Het eerste stuk door de Linnerheide zal niet veel hebben afgeweken van het huidige traject, maar liep al gauw meer oostwaards. Plotseling boog de oude karbaan af richting Ravensboom (D) en keerde de heide de rug toe om verder zijn route te vervolgen door het landgoed Hoosden. Van hieraf volgde de Gulickerweg dus een duidelijk andere route!

Een openbare weg dwars door een landgoed lijkt nogal ongewoon, of het moet zijn dat dit domein oorspronkelijk geen aaneengesloten geheel vormde. Daarover later meer.

Linksboven: Gulickerweg komende vanaf de Postberg - Rechtboven: De Maxsteeg overwoekerd -
Linksonder: Zicht op Sjlechtershook - Rechtsonder : Pad tussen Gulickerweg en Brachterweg

De voorgevel van boerderij de Postberg (E) is tegen de wegkant gebouwd. Deze pachtboerderij uit 1835 is indirect vernoemd naar de voormalige karbaan, die in oude tijden ook wel Post(ert)weg heette.
Het traject van de oude Gulickerweg is vanaf de Tintelenberg tot aan de Postberg door herinrichting van het land omgeploegd en verdwenen.
De oude landweg daalde vervolgens af richting oeverwal en liep verder met links het lager gelegen broekbos en rechts de steile terrasrand, gevormd door en meander van de Roer.

"Het Roerdal is hier in het landschap scherp afgebakend door een steile terrasrand. Deze abrupte overgang komt men tijdens een bezoek aan Hoosden regelmatig tegen. Langs de steilranden, grenzend aan het broekbos, staan monumentale Beuken en Zomereiken. Op sommige plaatsen treden bronnen aan de oppervlakte. Deze bronnen voorzien het moeras van ijzerhoudend kwelwater. Diverse sloten en beekjes, zoals de Holsterbeek, zorgen voor de afwatering in de richting van de Roer." (J.T. Hermans: Tussen Maas en Roer uitg. Landschapsvereniging De Kringloop Linne, 1990, blz. 82.)

In de kromming van de weg bij Slechtershook (F), is aan de begroeide greppel moeilijk nog de eeuwenoude Maxsteeg te herkennen. Een tiental meters verderop vervolgt de Brachterweg zijn route tussen de akkers. Straks komen we terug naar deze historische plek.

Tegenwoordig kan men zich niet meer voorstellen, hoe men van hieruit ooit met paard en kar het Hoosderveld kon bereiken. Waarschijnlijk is de weg hier (G) door de eeuwen heen steeds meer uitgespoeld. Dat mag dan ook een van de redenen geweest zijn, om een andere route door de Linnerheide te nemen. Dat zal dan ergens in de tweede helft van de 18e eeuw gebeurd zijn, pakweg tussen 1750-1780.

De Gulickerweg liep verder achter langs het huidige gemeentehuis (H), waar nu nog steeds een smal pad loopt. Voorlangs komt de Schaepsweg uit op de Montforterweg. In oude tijden heette het hier Pastoorshegge. Dat was geen weg, maar een afscheiding tussen een akker van de pastoor en de heide. Jammer dat die oude benaming niet (als straatnaam) bewaard is gebleven.

Tot omstreeks 1600 reikte het akkerland tot de karbaan, die de bewoonde wereld links liet liggen. In die tijd werd hier opnieuw heidegrond gebroken en tot akkerland omgeploegd. Geen grote ontginningen, maar kleine percelen die de oudere akkers omzoomden.

De doorgangsweg liep verder over de huidige Eikenboomweg tot waar deze een bocht maakt naar het Zittard. De Gulickerweg liep rechtdoor richting Roskam.

In 1823 verkocht de gemeente Sint-Odiliënberg een groot deel van haar gemene gronden, opgedeeld in talrijke percelen. Veel boeren wisten toen hun grondbezit uit te breiden, maar ook het grootkapitaal deed mee. Om spraakverwarring te voorkomen, werden die gronden in kaart gebracht en de ontbrekende schakel van de Gulickerweg ingetekend, namelijk het tracé richting Roskam. Dit gedeelte door de Roskammerheide is toen bij de herkaveling verdwenen. (Gemeentearchief Roermond: archief notaris H.A. Milliard 1823-181a, verkoop gemene gronden dd. 25-8-1823.)

Bij de veeweg maakte de route twee keer een bocht, eerst naar rechts en kort daarop naar links. Vervolgens liep de Gulickerweg tussen het Sint-Jozefsbos en de Bergerheide richting de Roskam (I). In 1775 bouwde Nol Winckens uit Karken hier een herberg met brouwhuis op het kruispunt van genoemde weg en de karbaan van Echt naar Vlodrop, nu Sint Josephstraat genoemd. In 1813 bouwde het echtpaar Schoenmakers aan de overkant zijn eigen herberg. Dit laatste huis staat er nu nog.

Vervolgens liep de weg verder tussen Munnichsbos en het Reutjesveld. Dit stuk werd vanouds de Aeckerweg (J) genoemd. Bij de houten brug (K) over het Vloot stond tevens een valderen. Vandaar liep de Gulicker- of Aeckerweg verder zuidwaarts.

A Nieuw Huis ---B Aan de Galgenberg te Roer---C Tintelenberg---D aan Ravensboom---F-G in Hoosderveld-----I de Roskam
Details uit figuur 1: Tranchot-kaart, omstreeks 1810 opgemeten door Oberst Tranchot.