HET ONTSET VAN
DEN VLUCHTIGEN SOLDAET
DOOR DIE BURGEREN
DER STADT RUREMONDE IN DE BRUGHSTRAETE
OP SONDAGH DEN 12e APRIL 1671

Het was al sinds geruime tijd gebleken, dat soldaten voor en na hun regiment hadden verlaten, zonder toestemming en behoorlijk afscheid. Dit tot nadeel van de krijgsmacht en misachting van de autoriteit van de officieren. Daarom diende krijgsrecht te worden toegepast op iedereen die zonder verlof was vertrokken. De markgraaf had in maart 1671 een schrijven rondgestuurd naar de plaatselijke overheden en hun opgedragen de onwilligen te laten vervolgen, te doen vangen, sluijten, kerckeren, ende te procederen. Zij zouden hun straf niet mogen ontlopen.

Vervolgens hebben de omstanders de vaandrig van het paard willen trekken en hem de hoed afgenomen de mantel in stukken en hem de kleren van het lijf getrokken, tot het hemd aan toe, en hebben vervolgens als briesende leeuwen de wacht aangevallen.

Ondertussen riep baron De Jonge, die in De Gulden Adelaar in de Brugstraat logeerde, de menigte toe vanuit het venster hiermee onmiddelijk te stoppen. Voordat de vaandrager ontzet kon worden, was het Willem Smets nog gelukt hem met een stok op het hoofd te slaan, en wel zodanig dat die doormidden brak. De vaandrig heeft daarna acht dagen het bed moeten houden.

Voordat het proces gevoerd kon worden, lieten de beklaagden weten, dat de aanklagers allereerst cautie dienden te stellen. Zij namen geen genoegen met de belofte van de twee heren, de beklaagden genoegdoening te geven, mocht het proces in hun voordeel eindigen. Zij eisten derhalve dat de heren borg zouden staan met hun goederen te Venlo en Kessel.

Jacob Beeck ontkende dat hij in de Brugstraat of aan de Brugpoort was geweest, toen Beckers de vlucht had genomen. Pas later was hij daar gekomen, toen de vaandrager te paard en met de pistool in de hand was komen aanrijden en hem zonder enige waarschuwing in het gezicht had geslagen, zonder dat tussen beiden enig woord was gewisseld. Hij had zich vervolgens alleen willen verweren. Hij had het paard van de vaandrager bij de teugels gegrepen, om de man het pistool af te nemen.

In het verweer van Willem Smets werd kort stil gestaan bij de courage van de wachtpost, die wegens de regen het nodig had gevonden om te gaan schuilen in plaats van hun taak uit te voeren. Om vervolgens de beklaagden te verwijten, dat zij de voortvluchtige tot zijn daad zouden hebben opgehitst. Uit het feit dat Beckers met zoveel gemak en gauwigheid had kunnen ontsnappen, bleek wel hoe slecht de wachters zich van hun taak hadden gekweten. Ondertussen was er een menigte van volk op de been in de Brugstraat, dat het op zijn minst verwonderlijk was, dat alleen zij drieen er zijn vuijtgekipt door de aanklagers. Hij heeft de vaandrager niet de hoed afgenomen, noch de mantel en de kleren in stukken gescheurd. Dit alles is in dusdanig tumult gebeurd, dat men hem niet als enige daarvan kan beschuldigen. In tegendeel, hij werd door twee soldaten met de blote degen aangevallen, dat hij voor zijn leven vrezen moest. Hetgeen omstanders kunnen getuigen.

De gedaagden kwamen al snel tot de conclusie, dat de auditeur en de vaandrig als aanklagers, weinig kans zouden maken. Ook al omdat het hier in feite om drie personen ging, die elk om een ander vergrijp werd aangesproken. Of zoals de advocaat van Willem Smets het verwoordde, dat de ene gedaagde de voornaamste opritser zou zijn geweest, die Reiner Beckers zou hebben aangespoord er vandoor te gaan, dat de tweede gedaagde het paard van de alferis in de toom zou hebben gegrepen, en de derde dat hij iemand met een stok op het hoofd zou hebben geslagen. Het Hoofdgerecht stemde hiermee in en hield de zaak voor gesloten. Dat was midden juni.

Het zout na de maaltijd...
In oktober kwam dan alsnog het verzoek van de kant van de twee clegeren om de zaak opnieuw te bezien. Voor Jacob Beeck en Willem Smets was dat niet meer nodig. Zij hadden al eerder eenen teugh wijns gedronken op de goede afloop.

De verhoren van de soldaten van de wacht, afgenomen in april, leverden geen nieuwe bewijzen ter tafel. Uiteindelijk liet ook Johan Werner Staels weten, dat hij voor dringende zaken elders nodig was: ten dienste van Sijne Majesteit elders persoonlijck moet vaceren.

Hier volgen de verhoren, te beginnen met Thomas Hop, die toentertijd de wacht heeft gehad bij de Brugpoort. Hij verklaarde dat eerst mr. Lodewick de muurder heimelijk met de gevangene had gesproken, waarna vervolgens Puijtelingh den schildenaer, door het raam met Beckers had gesproken en hem had aangespoord om te vluchten. Waarop Beckers naar buiten was geglipt en op de vlucht geslagen.

Poussi Monot, soldaat onder kolonel Bitot, gouverneur van de stad, hield de wacht bij de corps de garde op de brug, en had gezien dat de vaandrager met de auditeur van het vrije Duits regiment, en vier andere soldaten Reijner Beckers, de schoenmakerszoon van de Caniel, hadden opgebrach. Een weinig later was Stoffer Puijtlinck komen opdagen en zekere Willem, Ot Thijssen zoon, die hem hadden geraden om er vandoor te gaan. Toen Beckers er vandoor ging, had de schildwacht geroepen: "Mijnheer, daer gaet hij loopen!" Daarop was de vaandrager te paard er achteraan gegaan. Ter hoogte van het huis De Adelaer in de Brugstraat werd de alferis tegengehouden door Jacob Beeck, in de Reijp. Deze had hem het pistool uit de hand gegrist en hem daarmee geslagen. Daarop was de vaandrager door omstanders aangevallen.

Salomon Zich, soldaat in hetzelfde regiment, had post gehouden bij het wachthuis. Toen het begon te regenen waren veel mensen onder de Brugpoort gaan schuilen. Toen had iemand gezegd, dat de zoon van wijlen Jan de Becker op de Caniel in arrest was genomen. Vervolgens zouden mr. Lodewijk en na hem een persoon, die hij niet kende, in het wachthuis gegaan zijn. Onder het volk werd geopperd, dat de gevangene er goed aan zou doen om de stad in te vluchten. "Eens sien wie dich wat doen sal." Daarop zou de vaandrig op het geroep Beckers achtervolgd hebben.

Volgens Laurens Driessen, 28 jr., officier in de compagnie van kapitein Coolens, in het regiment van de markies de Wargniers, was er veel volk rondom het wachthuis, waaronder een "seer lanck kerl" met een mantel om, en verder Ot Thijssen zoon Willem, die de gevangene zouden opgehitst hebben om er vandoor te gaan. Op het hulpgeroep hadden toen de auditeur en de vaandrig, beiden te paard, de achtervolging ingezet. Daarop had iemand de alferis zijn pistool afgepakt en hem daarmee geslagen. Meteen daarop waren meerdere personen op de vaandrig toegesprongen alsof ze hem wilden vermoorden.

Derick Heuts, soldaat van de lijf-compagnie van de markies de Wargniers, verklaarde dat een van zijn kameraden wachtdienst had aan de Brugpoort en dat er toen veel burgers kwamen, die de gevangene adviseerden de stad in te gaan, dan zou men wel zien, wie hem nog zou tegenhouden. Zij zouden hem wel te hulp schieten. Derick was hem, met de musket om, achterna gegaan tot in een huis naast de poort waar hij naar binnen was gegaan. Gelijk waren de mensen daar gaan posteren en hadden drukte veroorzaakt tegen de soldaten. Daar was ein lanck kerl bij, die hem te lijf was gegaan. Daarop was de vaandrig komen aanrijden en was tussen beiden gekomen. Toen had die lange kerel het paard bij de teugel genomen, waarop de vaandrig hem met het pistool sloeg. Vervolgens rukte de man hem het pistool uit de hand en had hem op het lijf geslagen. Gelijk daarop waren de omstaende borgers over de vaandrig heengevallen en hadden hem de hoed afgenomen en de kleren van het lijf gerukt en geplukt. Toen hij de vaandrig te hulp wilde schieten, hebben ze hem gewaarschuwd afstand te houden, of hij zou ook getrakteerd worden.

Cornelis Willemsen, 30 jr., soldaat in hetzelfde regiment, was die zondag tegen de avond naar de wachtmeester in de stad gestuurd, om te melden dat hij naar de Brugpoort zou komen. Aldaar komende waren ze getuige van een groot oproer op de straat, waar een menigte van burgers was verzameld, die de vaandrig overvielen als briesende leeuwen, de een met een musket, en anderen met stokken, en weer anderen hadden hem met de vuist bont en blauw geslagen, daarop hebben ze hem de kleren van het lijf getrokken en in stukken gereten.

Hans Georg Ziegelharer, kapitein-luitenant van het regiment van de Obrist, baron de Jonge, was toen gelogeerd geweest in het huis van Den Gulden Adler. Daar was hij getuige dat die gansche strasse vol burger gewessen, und allen samentlich mit spiessen, stangen und allerhandt gewehr op de vaandrig hebben ingeslagen und seinen mantel, kleidt und gar das hemdt in stucken gerissen, en hem de hoed en de pistool afgenomen. Uiteindelijk had hij zich onder de wacht von den herren obristen, baron Jonghen kunnen terugtrekken. Maar de mensen waren hem tot in het huis achterna gegaan. Toen de burgers hem mit gantscher gewalt ums leben bringen wollen, heeft Ziegelharer de degen getrokken en wist hij de vaandrig te ontzetten en de burgers naar buiten te dringen. Baron de Jonge, had toen nog vanuit het venster in de bovenkamer de menigte manhaftig toegeroepen, sie solten ruhe haben, er wolle ihnen alle satisfaction geben, des anderen Tags.

Overige militairen, die hun verklaring hadden afgegeven waren Barth. Kretchman, 35 jr., korporaal van dezelfde kompagnie Jongen; Peter Urban, 23 jr., musketier; Lambert Janssen, 18 jr., musketier; en Marcellus Soetermans, 21 jr., musketier.

12 december 1671: Het Hoofdgerecht sluit de zaak, niet in staat om daarin eindelijk te disponeren, de kosten ten uiteinde reserverende.