Laatst bijgewerkt (met foto's): 12-03-2022 © Jan Ruiten

DE FAMILIE DIJCKS
te Linne, Roer, Herten en Swalmen

In de 19e eeuw woonde in Herten veldwachter Dijcks. Hij is ook mandenmaker geweest, evenals zijn broer in Linne. Maar deze was meestal als Maasschipper onderweg. In dit opstel gaat het over hun afkomst en hun nakomelingen in Linne, Roer, Herten en Swalmen. Het zijn de nazaten van Leonard Dycks uit Havert en zijn tweede vrouw Maria Josephina Timmermans, die aan de rand van het dorp Linne zijn gaan wonen. De tekst is grotendeels gelijk aan de publikatie in Jaarboek '93 van de Heemkunde Vereniging Roerstreek. Verder met aanvullingen in enkele lijnen.

= onderaan deze pagina nog meer afbeeldingen =

Maasschippers

Leonard Dijks jr. werd op 10 april 1808 geboren in het dorpje Waldvucht in het toenmalige departement van de Roer. Hij werd vernoemd naar zijn vader, die kort voordien overleden was. Lei Dijks jr. groeide op in Linne aan de voet van het Meggelkensstraatjen.

Van zijn stiefvader Dirck Puts leerde hij het vak van mandenmaker. Bij de militaire keuring was hij 1.68 m. groot. Hij had een rond gezicht met hoog voorhoofd, grijze ogen en donker haar, een dikke neus, kleine mond en platte kin.

Leonard trouwde in april 1840 te Linne met Angelina Geelen (1815-1882), metselaarsdochter van Leonard Geelen en Sibilla van Bree uit Merum. Het jonge echtpaar ging wonen in zijn huisje "aan de Maas", direct achter het getimmerte van Dirck Puts. Huis en tuin werden aan maat gerekend op 3.85 are. In 1859 werd er nog een schuurtje bijgetimmerd. Zijn erf grensde aan de Linner loswal, waar de Maasschepen aanlegden.

Leonard kocht meerdere akkertjes, in 1854 bij elkaar toch nog 1 ha. groot. De zgn. schaapsweide lag op het Schoor aan de Maas, maar door voortdurende "afspoeling" bleef daar steeds minder van over. In 1852 kocht hij van Joes Sampers nog een deel van een schuur met tuin boven aan de Bergstraat. Maar dat verkocht hij naderhand weer aan Joes Veggelers.

Zolang hij thuis was, hield Leonard zich bezig met het vlechten van korven en manden Al spoedig stond hij steeds vaker ingeschreven als schipper.

Het echtpaar kreeg vier kinderen. In 1841 werd Hubert Dicks geboren, twee jaar later volgde Leonard (1843-1862), vervolgens Jozephina Dieks in mei 1845 en in 1848 de jongste, Hendrik Dijks.

Het meisje trouwde in juni 1866 met de vijf jaar oudere Bernard Peulen, zoon van Arnold Peulen en Anna Maria Golsteyn. Hun zoontje Leonard Hubert was toen al in aantocht. Als Maasschippers was het echtpaar voortdurend met vracht onderweg, stroomopwaarts richting België. De overige kinderen werden op het schip geboren en in de eerste aanlegplaats ingeschreven, in Ardenne, Luik, Schaerbeek, Vorselaer, Jemeppe en Inges. Het thuisadres was aanvankelijk in de Grootestraat in Linne en vanaf 1872 in de Maasstraat. In de Burgerlijke Stand van Linne werden de namen in de oorspronkelijke (Franse) schrijfwijze overgenomen. Arnold Ange Hodie Peulen werd in oktober 1866 in Andenne geboren en twee maanden later in Linne ingeschreven.

Leonard Dijcks verkocht in 1859 weer een groot deel van zijn akkertjes aan Jan Willem Dreesen, eveneens schipper, en aan Hendrik Kuypers, akkerman te Linne. In 1871 nam zoon Hubert huis, tuin en erf van zijn vader over. Terwijl zijn ouders nog op het huis bleven passen, was Hubert zelf geregeld als schipper op de vaart. Leonard Dickx stierf in augustus 1876. Zijn dochter bevond zich toen met haar man ergens in België. Hendrik Dijks vertrok het jaar daarop naar Harderwijk. Hij verkocht zijn erfdeel aan zijn broer en ging varen. Hun moeder Angelina Geelen stierf in februari 1882 in het huis aan de Maasstraat.

Hubert Dijks

Hubert Dijks werd op 22 maart 1841 geboren in het ouderlijke huis "aan de Maas", nu Overen, onder aan de Bergstraat. In maart 1860 werd hij opgeroepen voor militaire dienst. Zeven jaar later trouwde hij in augustus 1867 te Urmond met Maria Catharina Meyers (1841-1886). Zij was een dochter van Mathijs Meyers en Anna Maria Kusters, herbergiers. Ook Hubert was als Maasschipper vaak op de vaart, maar het mandenvlechten had hij toch niet verleerd. Uit dit huwelijk werden acht kinderen geboren. De oudste en de jongste stierven voortijdig. De anderen waren: Maria Ida (1870), Maria Josephina (1872), Joannes Hubertus (1874), Aldegonda (1876), Hubertina Angelina (1879) en Willem Hubertus (1881).

Hubert Dijks (1841-1904) ging alleen op de vaart en liet vrouw en kinderen thuis. Alleen in 1874 waren zij meegegaan. Zoon Joannes werd toen in Urmond geboren. Aanvankelijk ging het jonge gezin in de Grootestraat wonen, maar na het verblijf in Urmond verhuisde Hubert met vrouw en kinderen naar het huisje onderaan de Bergstraat. Huis en tuin, samen ongeveer 3 are groot, had hij in 1871 van zijn ouders gekocht. Het buurhuis, met schuur en tuin verkocht hij acht jaar later aan Christiaan Cuypers. Zijn akkers, bijna 40 are groot, waren merendeels gelegen op het Schoor en voorheen door zijn vader van de gemeente aangekocht.

In die jaren hield hij herberg aan huis. Dat blijkt uit enkele advertenties in de krant, zoals in juni 1868 en later nog in oktober 1882. De ene keer wegens publieke verkoop van nagras te Linne en de andere keer van landerijen, beide keren in de herberg van Hubert Dijcks. (M+Rbode 23-9-1882)

De jongste, zoon Willem (1881-1951), zou als enige in Linne blijven wonen. Voorlopig althans. De overigen vertrokken op jeugdige leeftijd naar elders om er de kost te verdienen. Ida was nog geen 15 toen zij naar Amsterdam vertrok. Ook Aldegonda was niet veel ouder toen zij in 1892 in Brussel ging wonen. Angelina vertrok op 16-jarige leeftijd naar Luik. Joannes Dijks vertrok in 1902 naar Lanaken. Hij was schipper van beroep. Wegens "lichaamsgebreken" was hij vrijgesteld van militaire dienst.

De meeste kinderen verstrokken eerst na het overlijden van hun moeder. Maria Catharina Meyers stierf in januari 1886. Hubert Dijks hertrouwde in oktober van dat jaar met Maria Elisabeth van Vlodrop (1859-1918), jongedochter van Cornelia van Vlodrop uit Linne. Uit dit tweede huwelijk werden nog eens tien kinderen geboren.

Ook nu weer verlieten de dochters het huisje aan de Berg om elders als dienstmeid in de kost te gaan. Voor en na vertrokken zij om in de stad te gaan werken. Maria Elisabeth Dijcks reisde in 1904 af naar Rotterdam. Daar bleef ze zeven jaar. In 1911 kwam ze voor enkele dagen naar Linne om bij te praten en vertrok toen naar Brussel. Drie jaar later reisden Cornelia en Amelia haar na. De laatste ging naderhand in het krankzinnigengesticht Poortugaal werken.

Hubert Dijcks stierf in juni 1904, Maria Elisabeth van Vlodrop bleef met twee dochters achter in haar huisje aan Overen. Daar stierf de weduwe in december 1918. In 1912 was haar zoon Willem weer thuis met zijn kersverse Belgische vrouw. Ook Elisabeth Dijcks keerde in maart 1920 uit België terug. Zij was ondertussen getrouwd met Henri Joseph van der Veer uit Overpelt. Hij werkte hier als electricien.

De zoons

Willem Dijcks (1881-1951) trouwde in juli 1912 met de drie jaar jongere Anna Maria Dymphna Dierckx uit het Belgische Moll. De dag na hun huwelijk kwamen zij naar Linne. Waarschijnlijk bleven de echtelieden kinderloos, weshalve zij een pleegzoon in huis opnamen. Naderhand verlieten zij het dorp aan de Maas en zakten af naar het zuiden. Het echtpaar ging wonen in Maastricht.

Elders in de Grootestraat woonden de broers Leonard (1887-1978) en Theo Dijks (1897-). De een was werkzaam als magazijnbediende, terwijl zijn jongere broer nog als schipper de kost verdiende. Hier woonde ook het gezin van hun zus Hubertina Dijks (1900-1990), getrouwd met Joseph van der Loo, machinist van beroep. "Ome Lijke" verbleef zijn laatste jaren, na een werkzaam leven, in het zorgtehuis te Roermond.

Adreas Dijks (1891-1943) was nog geen dertien jaar oud, toen hij in 1904 naar de Roermondse Weerd vertrok om er als staljongen de kost te verdienen. Drie jaar later vertrok hij naar Hessen (D.), waar hij in de steenovens ging werken. (Zie foto hierboven) Niet voor lang, want in oktober 1908 trouwde hij met Elisabeth Nijsen (1889-1961) uit Roermond. Voor korte tijd woonde hij met vrouw en kinderen aan de Breeweg. Na een verblijf van zeven jaar in Roermond keerde het gezin terug naar de Breeweg in Linne. Andreas ging toen in de mijn werken. Het echtpaar kreeg negen kinderen.

De oudste, Hubertus Leonardus, trouwde in september 1939 met de twee jaar jongere Maria H. Baetsen uit Herten. Bair Dijcks (*1913) verdiende aanvankelijk de kost als stoker-machinist. Kort voor het uitbreken van de oorlog verhuisde het echtpaar naar Geleen.

Hoogstraat te Herten

Hendrik Lambertus Dycks werd op 1 november 1806 (5 Brumaire XIV) om 7 uur te Waldfeucht, kanton Heinsberg geboren. Hij groeide op in Linne. De akkerjongen Lambert Dijcks werd van de militaire dienst vrijgesteld "wegens gebrek aan maat". Hij was 1.47 m. klein. Tevens had hij zieke ogen en een verstijving aan de rechterarm. Verdere uiterlijke kenmerken: blauwe ogen en zwart haar, een spitse neus en kleine mond. Zijn gezicht en voorhoofd "rond".

Lambert leerde het mandenvlechten van zijn stiefvader Dirck Puts. Toen hij in 1830 te Herten trouwde, woonde Lambert alweer enige tijd in Roermond. Zijn vrouw Christina Huskens was op 24 april 1812 in Herten geboren. Zij was een dochter van veldwachter Jan Huskens en Mechtilda Geurts.

Het jonge paar ging aanvankelijk wonen bij de familie Roumen in huize Groenendaal aan de Veeweide te Merum. Daar werden drie kinderen geboren. Lambert werkte er niet als knecht, maar verdiende nog steeds als kurver de kost. Omdat de gemeente-secretaris in Ool woonde, vond daar telkens de geboorte-aangifte plaats. Als getuigen waren dan ook steeds akkerlieden uit Ool aanwezig. Vooral Antoon Evers heeft het daarmee nogal druk gehad.

Na zes jaar verhuisde het gezin naar Christina's geboortehuis in de Hoogstraat. Daar woonde ook koster Hoffman, kleermaker van Thorn en hoefsmid Caspar Kusters. De laatste was evenals veldwachter Huskens afkomstig van Maasniel. Ook Jans vader was in Maasniel bode/veldschut geweest, evenals zijn grootvader Joost Coenen en naderhand zijn halfbroer.

Van de dertien kinderen, geboren tussen 1830 en 1853, bleven uiteindelijk alleen de vijf jongsten in leven. De anderen stierven tussen de drie maanden en zeven jaren oud. Ook dochter Marie (1841-1863) overleefde nog de kinderjaren. Zij verdiende de kost als naaister, evenals haar oudtante, Wilhelmina Geurts. Het huis aan de Hoogstraat stond reeds enkele generaties op naam van de familie Geurts. De vrouw verkocht in 1836 "de onverdeelde helft in een huis met schuur, stalling en moeshof" aan Lambert Dieks. De verkoopster verklaarde, dat het hier ging om haar "patrimonieel goed, nagelaten door haar overleden ouders, en gedeeltelijk als door haar hertimmerd".

Lambert verplichtte zich "de verkoopster gedurende haar leven lang in kost, drank en woning behorig te onderhouden", wat geschat werd op 40 franken per jaar. Twee jaar later na het overlijden van zijn schoonouders, kocht Lambert Dijcks de wederhelft van de boerderij van de erfgenamen Huskens voor de som van 375 franken. Hij verschafte zich het nodige geld via een lening van 360 franken bij de Venlose koopman Frederic Schmassen, tegen een rente van 5%.

veldwachter...

Jan Huskens (1767-1837) was tot zijn laatste levensadem veldwachter te Herten geweest. Op 14 november 1837 getuigde de gemeenteraad van Herten, "dat haar actueelen veldwachter, Joannes Huskes, door zijnen reeds ver gevorderden ouderdom en zwakke gesteldheid, niet meer in staat is deze functie behoorlijk te bedienen". Bij gebrek aan een ander wilde de raad hem nog tot het einde van het jaar aanhouden, "om in dien tusschentijd gevoeglijk in zijne plaatsvervanging te kunnen voorzien". Maar de veldwachter stierf reeds op 11 december, 70 jaar oud.

Uit twee kandidaten werd zijn schoonzoon Lambert Dijcks, mandenmaker van beroep, aangesteld tot diens opvolger, vooral ook omdat de tweede kandidaat niet kon lezen en schrijven. Maar deze benoeming tot garde-champêtre ging niet zonder slag of stoot. De gouverneur van de provincie weigerde deze benoeming te aanvaarden, omdat Lambert Dijcks "n'a pas la qualité de Belge"! (1830-1839: Herten was toen Belgisch). Verder kon de gouverneur zich niet indenken, "que pour un traitement de 220 francs et autres avantages, qui peuvent etre attachés aux functions de garde champêtre , il ne se trouve dans votre commune, ou dans les environs, auqune personne convenable qui veuille accepter cet emploi". Voor zijn royale vergoeding van 220 francs kon volgens hem toch gemakkelijk een ander gevonden worden.

Doch andere geschikte kandidaten waren niet te vinden en de raad kon ook niet zonder veldwachter blijven zitten "in belang der veiligheid, bewaring der eigendommen enz." Al spoedig deed Lambert Dijcks zijn dagelijkse ronde in de gemeente. De briefwisseling vond overigens plaats via het kantonhoofd.

In 1845 schreef het gemeentebestuur aan de gouverneur te Maastricht "dat het ons verlangen is, dat de thans fungeerende veldwachter dezer gemeente, Lambert Dijcks, aangesteld door het gemeentebestuur alhier den 12 december 1837 met een traktement van f.100,- in deszelfs betrekkingen worde bijgehouden". Acht jaar later werd de benoeming wederom verlengd. In zijn vrije tijd nam Dijcks zijn oude beroep van korvenmaker weer op.

De processen-verbaal, die de veldwachter opmaakte, berichten over verboden "zeumeren", over gras maaien in andermans wei, over een burenruzie in zijn eigen straat enz.

processen-verbaal...

28 mei 1843. Nadat hij al een jongen had verboden diens koe op gemeentegrond te laten grazen, bemerkte de veldwachter niet ver vandaar een andere jongen met zijn kudde schapen, "welke hij op voornoemd Merummerweegske liet weiden". De veldwachter bericht verder in zijn procesverbaal: "Alsdan zeide ik tot deze jonge. Zo dat gaat niet goet hier. Is dat uwe weide? Waarop hij zeide: neen, dat is onze weide niet, maar voor een keer. Waarop ik hem tot antwoord gaf: Gij zijt er voorleden donderdag onder de hoogmis ook op geweest. Hetwelke hij ontkende. Alsdan zeide ik hem dat hem wel vier of vijf persoone gezien hadden, die op hem gefluit hadden, maar dat hij toch gebleven was. Alsdan zeide ik hem van er zich dadelijke van af te maken, hetgeen hij ook deed".

26 mei 1836. Een (kleine) burenruzie in de Hoogstraat. Aanleiding was een scheldpartij onder kinderen. Dan bemoeiden de grote mensen er zich mee. De kleermaker berispte het jong van de koster. Toen Christien Huskens er zich in mengde, kreeg ze te horen dat zijzelf de kinderen had "opgesteukt". En daarop: "Gij zijt een koeteltès en lorkarre". En een andere buurvrouw: "Ik ben een hoer, maar gij zijt nog grooter hoer en loeder dan ik". Vrouw Dijcks riep haar getuigen op, die verklaarden "hetzelfde duidelijk te hebben gehoord".

Tien jaar later. De veldwachter voelde zich in zijn goede naam aangetast. Zijn buurman had hem "op publieke straat" beschuldigd -in bijwezen van enkele omstanders- 'snachts de deur van zijn woning "met geweld te hebben opengestoten en daarna met steenen op hetzelve huisraad hebben geworpen". Lambert Dijcks vreesde nu, dat deze beschuldigingen hem "in verachting en haat der inwoners zou brengen". Zijn herbenoeming tot veldwachter datzelfde jaar getuigt, dat dit bij de gemeenteraad niet het geval was. Groter feiten staan in de processen-verbaal niet te lezen. De enige inbraak die te melden valt, zou dan door de veldwachter zelf gepleegd zijn.

boerenwoning...

Zes kinderen zijn gebleven. De zoons Hubert (=Bair) en Leonard (=Lei) gingen boeren in de buurtschap Roer. Peter trouwde in Swalmen en dochter Catharina in september 1875 te Melick met Hub. Cuijpers.

Christien Huskens kampte al in mei 1875 met een ernstige ziekte. Zij stond onder behandeling van de Roermondse geneesheer Hermus. De vrouw stierf uiteindelijk op 11 maart 1880 in de leeftijd van 67 jaar. Meteen daarop werd besloten om de woning te verkopen. Waarschijnlijk hadden de kinderen daarop aangedrongen, omdat zij elders woonden en over hun erfdeel wilden beschikken. Op 20 april vond de openbare verkoop plaats in café Mulders. Met een advertentie in de Maas- en Roerbode werd de verkoop aangekondigd. 's Morgens viel het roerend goed, zoals huismeubelen, akkergerei en vee, onder de hamer van deurwaarder Regnier. De opbrengst bedroeg 230 gulden. 's Middags werd het huis met plaats en tuin, samen 4.20 are groot, door notaris Milliard verkocht voor 650 gulden.

Frans Dijcks (1852-1924) werd toen de nieuwe eigenaar van de boerderij. Na aftrek van de verpleeg- en begrafeniskosten van hun moeder en de hypotheek op het huis bleef er nog 312 gulden te verdelen.

Frans was vrijgesteld van militaire dienst wegens broederdienst. Bij de keuring was hij 1.66 m. groot, hij had grijze ogen en bruin haar. Frans Dijcks trouwde in oktober 1878 te Maasniel met de vier jaar jongere Joanna M. Tegelbeckers. Hun beider verwantschap gaat terug op de gerichtsbode Coen Huskens. Zij gingen wonen in hun huis op de Hoogstraat, waar in november 1879 hun dochtertje Liesbeth werd geboren. Naderhand verhuisde het gezin naar Swalmen. Uiteindelijk in oktober 1932 ging de weduwe Dijcks-Tegelbeckers naar de stad en ging aldaar wonen in de Bakkerstraat.

Lambert Dijcks trok in 1882 bij zijn zoon Peter in huis. Hij overleed tenslotte in juli 1886 te Roer in de leeftijd van 82 jaar. Hij zou toen opnieuw als mandenmaker de kost hebben verdient. Naderhand, in februari 1889, werd de boerderij opnieuw voor verkoop aangeboden. Uit naam van Frans Dijcks verkocht notaris Strens het huis bestaande uit twee boerenwoningen met stal, tuin, schuur en erf aan de meestbiedende. Wederom vond de zitting plaats in het café van Mulders. (M+Rbode 9-2-1889.)

Het gezin Dijcks-Tegelbeckers, bestaande uit vader, moeder en dochter Liesbeth, verhuisde naar Roermond. Frans ging als magazijnbediende werken bij de firma Knipping. Bij zijn vertrek kreeg hij in augustus 1922, na jarenlange trouwe dienst, de eremedaille in brons uitgereikt, verbonden aan de orde van Oranje Nassau. Twee jaar later stierf hij in de leeftijd van 71 jaar. Zijn thuisadres was toen nog aan de Willem II-singel te Roermond. Kort daarop verhuisde zijn weduwe naar Swalmen. Hun dochter Elisabeth Dijcks (1879-19--) was in mei 1906 getrouwd met Jacob H. Heijnen (1876-1964), baanwachter uit Swalmen. Vanwege zijn beroep moest Jacob vaker verhuizen. Het gezin woonde achtereenvolgens in Roermond, Swalmen, weer in Roermond, Maastricht en Vlodrop.

Bair Dijcks (1847-1924) werd bij de keuring in 1865 geschikt bevonden voor militaire dienst. Hij was toen 1.67 m. groot. Hij had licht-bruine ogen en donker haar en een grote neus. Naderhand woonde hij als landbouwer te Roer. Ook is hij op het kasteeltje Hattem in dienst geweest als koetsier. Weer later verhuisde hij naar de Kapel int Zand, waar hij als dienstbode werkzaam was.

Peter H. Dijcks werd op 24 juni 1851 geboren in Herten op de Hoogstraat. Hij werkte aanvankelijk als dienstknecht in Herten toen hij in mei 1871 werd opgeroepen voor militaire dienst. Bij de keuring was hij 1.63 m. groot. Hij had een hoog voorhoofd, grijze ogen en blond haar. Bij zijn huwelijk vier jaar later diende hij nog in het 2e regiment infanterie. Hij trouwde op 26 mei 1875 te Swalmen met Elisabeth Beurskens (1837-1900), dochter van Jacob Beurskens en Mechtildis Backers.

Enkele weken later kwam Peter vrij uit dienst. Het jonge paar woonde tijdelijk in huize Beurskens op de Heide in Swalmen. Daar werden ook de drie kinderen geboren. In oktober 1880 vertrok het gezin naar Melick, waar Peter Dijcks als baanwachter werkzaam was. Volgens zijn kleindochter werd hij ontslagen omdat hij tijdens zijn werk in slaap was gevallen en de spoorbomen had opengelaten.
Het gezin keerde toen weer naar Swalmen terug. Jacob Beurskens (1809-1880) heeft waarschijnlijk aan Blankwater gewoond. Zijn vrouw kwam uit Nunhem. Hun zoon Arnold heeft dan de boerderij overgenomen na het overlijden van zijn moeder. Jacob liet zijn vier kinderen ruim twee ha. akkerland na, ter waarde van 1025 gulden.

Peter Dijcks was een levensgenieter. Hij kwam veel in café's, dronk en zong veel en was altijd vrolijk. Het gezin woonde aan de Heide in Swalmen. Het huis met erf werd bij het overlijden van Elisabeth Beurskens eind mei 1900 geschat op 536 gulden. Peter trok naderhand bij zijn zoon in huis. Hij overleefde zijn vrouw vele jaren. Zoon Houb kon steeds voor de schulden van zijn vader opdraaien. Zijn vrouw verzuchtte vaker: "Als ik zelf niet zo goed in de kleren zat, had ik nog niets om mijn kinderen te kleden." Peter Dijcks stierf tenslotte in de leeftijd van 86 jaar na Driekoningen 1938.

Johannes Hubertus Dijcks (1876-1942), beter bekend als Nollese Hoep, werd als enige zoon vrijgesteld van militaire dienst. Hij trouwde in januari 1904 met Margaretha Schmitz. De vrouw werd in mei 1884 geboren in Neroth-Gerolstein, een plaats in Rijnland-Paltz in Duitsland. Zij was een dochter van Nicolaus Schmitz en Gertrud Reichertz. Margaretha was via Vorst (D.) in Swalmen terechtgekomen. Huib werkte rond 1900 als distknecht over de grens in Kempen.

Het echtpaar woonde in Swalmen aan de Rijksweg-Noord. Daar werden hun 17 kinderen geboren. Vele stierven reeds na enkele dagen of maanden. Ook de Spaanse griep is aan dit gezin niet voorbij gegaan. De overigen noem ik hier bij hun roepnaam. Trui (1904); Piet (1905), tuinier; Harrie (1909), kolenhandelaar; An (1912); Bair (1917); Lies (1919), winkeljuffrouw; Jan (1921), arbeider; en de tweeling Sjaak (1923), kapper, en Lei (1923), landbouwer. Toen Trui ervoor groot genoeg was, heeft ze haar moeder menigmaal geholpen bij de geboorte van de jongste broertjes en zusjes.

In mei 1949 gingen de erfgenamen Dijcks-Schmitz over tot openbare verkoop van het ouderlijk huis met tuin en fruitbomen, ruim 20 are groot. Het huis werd toen bewoond door het gezin Winkelmolen.

Trui Dijcks trouwde in juli 1932 met Bertus Mackendas (1901-1989), geboortig van Bunde, maar woonde toen in Roermond. Zij gingen daar wonen aan Spoorlaan-Noord. Bertus Mackendas werkte als typograaf o.a. bij drukkerij Timmermans. In 1982 vierde het echtpaar Mackendas-Dijcks in goede gezondheid het 50-jarig huwelijksfeest.

Maria Christina Dijcks (1877-1958) ging in de huishouding werken. In Swalmen zelf, in Beesel, Roermond en Herten en zelfs in Maastricht. Maar nergens kon zij echt haar draai vinden. De ene keer bleef zij een jaar weg en dan kwam zij weer na enkele maanden terug. Maar ook thuis hield ze het niet lang uit. Nadat ze enkele jaren bij de familie Willems in de Steegstraat in Swalmen gediend had, verhuisde Mrie Dijcks naar Herten.

In zijn boek "Dialect en Volkskunst in Herten" schreef P.H.H. Beenen in 1980 over haar: "Wanneer ik de naam van pastoor Drehmanns ter sprake breng, zou ik onvolledig zijn, wanneer ik niet in één adem zou noemen: Mrie van Pesjtoeër, zijn bij iedere autochtone Hertenaar bekende huishoudster. Deze Mrie nam in onze gemeente een zodanige plaats in dat men, in plaats van het bovengenoemde duo (pastoor en kapelaan) beter zou kunnen spreken van: trio."

Mrie Dijcks deelde op de pastorie de lakens uit. Kwam iemand van school voor nieuwe schriften, dan had ze daar direct haar commentaar op. Tevens was het haar gewoonte, om in de kerk bij de schoolkinderen te patrouilleren. Nog sterker. Tijdens de Lourdesreizen, door bisschop Drehmans georganiseerd, ging zij steeds -ongeacht haar leeftijd- als bruidje mee. Op de foto posteerde zij zich dan vooraan naast de bisschop. (Beenen, 1980.)

In 1935 keerde zij naar Swalmen terug en kocht daar een woning in de Steegstraat. Ze had in Herten bij de pastoor blijkbaar goed verdiend. Naderhand ging zij naar het bejaardentehuis in Swalmen. Daar hield ze het niet lang uit. Een tijdlang woonde zij in het huishouden van Peter Dijcks. Tot zij ook daar teveel was. Zij stierf uiteindelijk op 80-jarige leeftijd in mei 1958 in het bejaardentehuis van Wessem.

Lourdes 1957. (detail van groepsfoto gemaakt te Lourdes, links pastoor Geraets, rechts bisschop Lemmens, midden -met bef- Mrie van pesjtoor.) Met dank aan mevr. J. Nollen-Dijcks.
De complete foto staat in de bijlage, helemaal onderaan deze pagina.

Haar twee jaar jongere zus Tiel Dijcks (1879-1967) vertrok in september 1903 naar Duitsland. Daar leerde ze haar man Andries Flapper (1881-1951) kennen. Deze was geboortig van Westhem (elders: Wijnbritseradeel). Erg honkvast blijken zij niet te zijn geweest. Het gezin kwam vanuit Vierssen voor korte tijd naar Swalmen. Na enkele jaren in Leeuwarden te hebben gewoond, keerden zij terug. Onder de vele adressen waar het gezin heeft gewoond behoort ook de voorstad St. Jacob te Roermond, waar Fien een winkel dreef tegenover de Stenen Brug. Mechteld Dijcks stierf in mei 1967 te Asten, waar zij de laatste jaren sleet in het zorghuis.

De winkel van echtpaar Flapper-Dijcks te Swalmen.
v.l.n.r. Maria, Catharina, de kleine Ferd op de arm bij Tiel, Suus en Dirk

Het echtpaar Flapper kreeg elf kinderen, waarvan er drie op jonge leeftijd kwamen te sterven. Op de onderstaande foto ontbreken de drie (dan nog levende) oudste kinderen Lies, Marie en Frans.

25-jarig huwelijksfeest echtpaar Flapper-Dijcks.
v.l.n.r. Dirk, Ann, Andries, Ferd, Tiel, Suus, Nel en hun tante Mrie Dijcks.

stamboom 3. nakomelingen van Lei Dijcks en Catharina Knoops, voor zover bekend bij de auteur.

.Het echtpaar Dijcks-Knoops met de kinderen Harie, Marie, Sjtien, Peer en Greet, Anna en Bair.

Leonardus Hubertus Dijcks werd op 11 juli 1849 geboren op de Hoogstraat in Herten. Hij werd vrijgesteld van militaire dienst wegens broederdienst. Lei trouwde aldaar in april 1879 met Catharina Knoops (1849-1917). De vrouw werkte toen sedert twaalf jaar als dienstmeid bij de familie van Cruchten in Merum. Catharina werd op 25 oktober 1849 op de Thuserhof geboren. Zij was een dochter van Peter Knoops en Joanna Wulms, akkerlieden uit Asenray.

Het echtpaar ging nog datzelfde jaar boeren op Kruisbroerenhof te Roer, toen huisnr. 13. In de bevolkingsregisters van die jaren werd Lei Dijcks meestal herbergier genoemd. Voor het vele werk had hij personeel in dienst.

In 1890 verhuisde het gezin Dijcks naar huisnr. 8. Dat was tegenover de hofstee van de familie Michiels van Kessenich. Waarschijnlijk was Lei toen als landbouwer in dienst van deze familie.

in vuur en as...

Een uitgebreid krantenartikel in de eerste week van april 1928 maakt gewag van een vernietigende brand ten huize van H. Dijcks te Roer. Door de hevige wind en de afwezigheid van voldoende bluswater brandde de boerenbedoening helemaal af. Persoonlijke ongelukken hadden zich niet voorgedaan en het vee kon nog tijdig gered worden. Alleen een hond kwam in de vlammen om.

De oorzaak van de brand bleek te liggen "in de roekeloosheid van kinderen, die met vuur speelden". De schade werd door de verzekering gedekt.

De krant ging hierop verder in. Hoewel het afgelegen gehucht beschikte over een waterleiding met brandkraan, ontbrak echter een brandslang. Daarmee had men, volgens de redacteur, de brand in de kiem kunnen smoren. Deze brand heeft er wel toe bijgedragen, dat men in Roermond niet langer draalde om een brandweer-auto aan te schaffen.

"Als wij bij den brand in Roer reeds over de nieuwe auto-brandspuit beschikt hadden, zou die brand zeker tot de stallen beperkt zijn geworden en het woonhuis bespaard zijn gebleven." (M+Rbode 8-4-1926.)

Greet Dijcks (1884-1952) trouwde in april 1910 met Bair Ruiten, slager te Linne. In 1919 begon het echtpaar een slagerij in de nieuwe Roermondse wijk Het Veld.
Marie Dijcks (1887-1963) werkte voor haar huwelijk eveneens als dienstbode. In september 1905 vertrok zij naar Den Haag, waar zij in mei 1909 trouwde met Jan Ypma (1870-1952), afkomstig uit Bolsward. Jan Ypma werkte als fotograaf in de hofstad, gespecialiseerd in portretten. Zij kregen drie kinderen. Fopke, de oudste die in Schaesberg een huisartsenpraktijk runde. Hij was getrouwd met Tinie Roebroek. Zijn zus Annie trouwde met Lei Konings, directeur bij de PTT in Horst, Beek en uiteindelijk Geleen. De jongste dochter Bep, trouwde met Eugène de Groot.

gezin Ypma-Dijcks te 'sGravenhage

Betje Dijcks (1890-1986) verhuisde op 16-jarige leeftijd naar Arnhem. Twee jaar later kwam zij weer naar huis. Betje trouwde eind januari 1912 te Roermond met Jean Janssens (1889-1966). Zij gingen wonen op de hoek Steegstraat-Venlosepoort In die tijd voerden zij een groente- en fruithandel.
De firma Janssens-Dijcks was spoedig een begrip in de stad. Ook buiten zijn bedrijf was Janssens-Dijcks actief. Zo liet hij aan de Spoorlaan de tennisbanen aanleggen, die in de winter werder ondergespoten tot ijsbaan. (Aangelegd door dezelfde firma die ook verantwoordelijk was voor de tennisbanen van Soestdijk.) Afhankelijk van het weer. Bij de opening ging het al mis. Maar tegen de avond had het dan toch genoeg gevroren om er te schaatsten.
Spoedig verhuisde het gezin naar de Willem II singel, nabij het station. (Het voornoemde huis werd als twee woningen, met dakterras, verhuurd.) Samen bouwden zij het eier-exportbedrijf Janssens-Dijcks op. Begin april 1936 woedde er een grote brand in de gebouwen van het bedrijf langs de spoorweg. Het eiermagazijn en drie opslagplaatsen waren door de brand vernield. De brand ontstond in de loodsen van de eierexporteur en sloeg over op de aangrenzende loodsen. 40 wagons tarwe, 800 kisten eieren en twee partijen meubels in aangrenzende panden werden door de vlammen verteerd, aldus De Nieuwe Koerier. In alle krantenartikelen komt dhr. Janssens voor als Janssens-Dijcks, ook wanneer het enkel hem als persoon betrof. (DNK dd. 9-4-1936.)
Waarschijnlijk is hij daar zelf mee begonnen. In juni 1913 ondertekende hij een ingezonden schrijven in de krant met Jean Janssens-Dijcks. Die naam werd vervolgens een begrip in het Roermondse leven, dank zij zijn dadendrang zoals hierboven beknopt vermeld. Toen was hij al bezig met de inkoop van grote partijen aardappelen, namelijk 25 tot 30 wagons.
Die dubbele naam was overigens geen uitzondering. Er waren meer middenstanders en ondernemenrs in de binnenstad. Zo kende men toen ook de firma Janssens-Höppener in de Neerstraat, Janssens-Grispan en de firma Charles Janssens-Thieme.

Janssens-Dijcks kocht de eieren uit de verre omtrek, zoals blijkt uit een verslag betreffende pluimveehouders uit Ell, Hunsel, Leveroy en Stramproy, die in eerstgenoemde plaats in april 1933 bijeen kwamen. Daar kregen ze van de koopman uit Roermond te horen, dat wegens de slechte tijd voor de eierhandel zijn aanbod opnieuw zakte. Maar beloofde tevens, dat hij wel boven de prijs van de mijn bleef, ook al was de marge smal. Maar het bleef in elk geval nog iets gunstiger dan verkoop bij mijn-afslag/opbod. (DNK dd. 27-1-1933)

- Links de watertoren van het spoor met de brandende loodsen; rechts een geblakerde kar. -

In februari 1933 waren enkele personen bezig een stier over de Singel te Roermond naar het slachthuis te brengen. Het onrustige dier wist echter te ontsnappen. In de buurt van het station werd het dier plotseling schichtig, rukte zich los en ging aan de haal. De stier vluchtte het straatje in bij de firma Janssens-Dijcks. Hier kon men hem weer opvangen en trokken ze het dier een stierenbroek aan. Een eind verderop wist de stier alsnog te ontsnappen, juist terwijl er een tram aankwam. De auto's stopten en de mensen in de buurt namen de benen. Het mocht niet meer baten, uiteindelijk eindigde het lot van de wildebras in het slachthuis (DNK dd. 27-2-1933).

De zoons van Lei Dijcks noem ik hier in omgekeerde volgorde.
Harie Dijcks (1892-1966) was nog maar 13 jaar jong, toen hij naar Beek vertrok. Kort daarop verhuisde hij naar Kohlscheid (D.), waarvandaan hij in 1910 naar Roer terugkeerde. Na het overlijden van zijn vader was hij het hoofd van het gezin. Hij trouwde in 1919 met Anna Vossen (1895-1927) uit Herten. Na het overlijden van zijn vrouw hertrouwde hij in januari 1928 met Marie W. Maessen uit Melick, dochter van ReinerH. Maessen en Liesbeth Wijnands.

- dd. 2-7-1938 -

Nu verhuisde hij naar de Muggenbroekerlaan, alwaar hij als landbouwer ging werken. Naderhand komen we hem steeds vaker tegen als H. Dijcks, café-baas aan de Kapel int Zand. De feestelijke opening vond plaats op 2 juli 1938. Hij heeft het pand kort daarvoor gekocht uit een failliete boedel. (DNK dd. 2-7-1938.)
Het huis aan de Parklaan werd al gauw de thuishaven voor enkele Kapelse verenigingen, zoals kaartvereniging "Ruiten Aas". Naast een jaarlijks concours onder meerdere verenigingen was er elke zaterdagavond (in de wintermaanden) toepen om wilde konijnen bij café-restaurant Dijcks. En verder hielden zij voor belangstellende stadsgenoten kruisjas-concoursen in hun clublokaal aan de Parklaan.
Ook handboogvereniging "De Roos" had hier haar honk gevonden. Deze begon in 1939 met een doelkast en in mei daaropvolgend werd er een tweede kast bijgevoegd. In juni 1941 mochten zij het bondsfeest organiseren, die plaats vond in een nabijgelegen wei aan de Kapellerlaan. 34 groepen namen hieraan deel. (DNK meerdere berichten.)

In november 1949 werd hier de gouden bruiloft van het echtpaar Geraedts-Rutten gevierd. "In zaal Dijcks aan de Parklaan amuseerden de danslustige jongeren zich de gehele verdere avond uitstekend."
Ook werden bij Dijcks verkopen gehouden, zoals een bloemenhandelaar uit het Hollandse. En verder had Dijcks ook nog tijd als keuterboer met een koe op stal.

Hun dochter Elisa Dijcks trouwde eind 1942 met Jozef Neelen van de Heinsbergerweg.
Onder de Oost-Indiëvaarders, die in juni 1949 terugkeerden in hun geboortestad, bevonden zich de zoons Leo en Piet Dijcks, "stralend van gezondheid en bruingebrand" van de tropenzon. Zij hadden hun diensttijd van ruim twee jaar in de Oost er op zitten.

Merummerkerkweg

Bair Dijcks (1889-1926), de middelste zoon van de pachters op Kruisbroerenhof te Roer, trouwde in juni 1914 met Lies Vossen (1890-1952) uit Ool. De vier oudste kinderen werden in Herten geboren. Daar stond hun huis met magazijn en tuin. De geboorte van de twee jongste kinderen werd in Vlodrop ingeschreven, maar het gezin keerde weldra weer terug naar Herten. Het gezin Dijcks-Vossen woonde links aan het begin van de Merummerkerkweg, op de hoek met de latere Groene Kruisstraat. (Naderhand zaal Inderhees, nu als parkeerplaats ingericht.)

De grond aan de Putkamp was afkomstig uit een groter geheel en werd rond 1900 bebouwd door slager Mathis Giesbers. In 1920 werden huis, tuin en erf bij openbare verkoop aangekocht door schoenmaker Peer Dijcks, die het huis een jaar later aan zijn broer doorverkocht. Peer en zijn vrouw woonden in de Schoolstraat.

Bair Dijcks verdiende hier de kost als koopman, handelaar in emaille spullen, ijzerwaren en huishoudelijke artikelen. Ook handelde hij in "alle landbouwmachines". Zijn koopwaar werd geleverd door bedrijven uit Venlo, Roermond, Weert, Maaseik, en verder weg uit Groningen en Rotterdam. De verkoop vond niet alleen aan huis plaats. Ook bezocht hij zijn klanten persoonlijk met zijn koopwaar.

Bij de watersnoodramp begin 1926 kwam het huis van Dijcks met de bijgebouwen aan de Leeg Bemden onder water te staan. Het gezin werd met een bootje geëvacueerd naar het hoger gelegen dorp aan de kerkberg. Het zou nog enige tijd duren, vooraleer zij weer huiswaarts konden keren in de grote ravage.

Bair Dijcks stierf nog maar 36 jaar oud in maart 1926 na een langdurig ziekbed in Maastricht, in het gasthuis Calvarienberg. Zijn weduwe Lies Vossen werd toen genoemd als moeder en voogdes van Leo, Cato, Pierre, Gertrui en Jozef Dijcks. Het verblijf van haar man in Maastricht was slechts tijdelijk geweest, maar Bair Dijcks was vanwege een ernstige ziekte toen al onder doktersbehandeling. Behalve huis en hof aan de Putkamp, bestond de nalatenschap uit huismeubelen, keukengerief, handelsgoederen en kleren. Het huis was belast met een hypotheek van 1500 gulden, ongeveer hetzelfde bedrag dat hij in contanten en nog te vorderen geld naliet.

= watersnoodramp januari 1926, huis en magazijn van H. Dijcks =

Lies Vossen zette het werk van haar overleden echtgenoot voort. Zij kreeg daarbij "concurrentie" van zekere Van Pol, die zich bij haar klanten voordeed als een zwager van Dijcks. Zij liet daarop een advertentie in de krant plaatsen om haar klanten te waarschuwen voor de oneerlijke praktijken van deze koopman uit Melick. De weduwe Dijcks hertrouwde in april 1928 met Harie Ariaans. Samen hebben zij de winkel voortgezet. (M+Rbode 24-4-1926.)

Leo Dijcks (1914-1962), de oudste van vijf kinderen, verhuisde naar het zuiden. Omstreeks 1945 trouwde hij met Zwaantje Felix. Het echtpaar kreeg vier zoons en vier dochters.
Zijn broer Pierre, beroepsmilitair, ontmoette zijn aanstaande vrouw Alice Austin in Surniname. Na de oorlog reisde het gezin voor korte tijd naar Nedeland. Het jonge stel kreeg vier kinderen. Zie foto's hieronder.

(Bronnen uit kadaster, bevolkingsregisters en memorie van successie te Herten, nu GAR Roermond.)

Foto's, die bij dit artikel passen, zijn welkom.
Met dank aan mevr. Lisbeth van Leeuwen uit Eindhoven voor de foto's uit Swalmen.
Met dank aan Marcel en Hester Dijcks uit Olst voor het dubbel-portret van hun grootouders Dijcks-Vossen en gezin Dijcks-Austin.
Met dank aan Mevr. Gabriella Konings (foto en informatie gezin van haar grootouders Ypma-Dijcks.)
Met dank aan mevr. J. Nollen-Dijcks voor de foto's uit de tak Dijcks-Schmitz.

. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .. . . . dd-8-4-1926

. . . . .
. . . . . . . .. . . . . . .. . dd-10-4-1880

.......
Detail groepsfoto marechaussee met in het midden Piet Dijcks.................................. Hier Piet Dijcks als telegrafist....................

moeder en dochter
Margaretha Dijcks-Schmitz en Trina Dijcks
1884-1968........................... 11908-1918
Trina stierf aan de Spaanse griep.


Piet Dijcks en zijn verloofde Marie Kurvers

. . .

. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. huwelijk dd. 21-7-1903. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . Mechteld H. Flapper-Dijcks . . .

. . .. . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .- eerste bondsconcours Midden-Limburg - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . dd. 10-9-1942
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd. 6-6-1941

Lourdes 1957.
Voor een schermvullende afbeelding klik hier: Lourdes