De erven van Helden - In het Reutje

 

Laatst bijgewerkt: 28-01-2012 © Jan Ruiten

DE ERVEN VAN HELDEN

Leden van de families Neijven en Van Helden werden al in 1551 genoemd als bewoners van het Reutje. De naam Van Helden hield hier sindsdien nog zo'n drie eeuwen stand. Middels huwelijk ging het grond- en huizenbezit al eerder over op de families Van Neukercken, Op de Poell, Beijtels, Timmermans, Stocks enz. Huwelijken over en weer maken de verdeling van huis en hof soms minder duidelijk.
Veel bronnenmateriaal is in de loop van de tijd verloren gegaan, zodat hier en daar hiaten blijven in de beschrijving van de bewoningsgeschiedenis.
Hier een kort overzicht. Op de volgende pagina's de aanverwanten.

Een van de cijnsplichtigen in de legger uit 1551 was Gielken van Helden. Voor zijn goederen in het Reutje betaalde hij jaarlijks een cijns van 3 vat haver en 1 hoen aan het Huis Montfort.
De naam “van Helden” komt hier drie eeuwen later nog steeds voor.

Veertig jaar na dato woonde hier Heyn van Helden met zijn vrouw Noelken. Voor het laatst werden zij in 1619 als naburen in het Reutje genoemd. Aanvankelijk leek het erop, dat Heyn van plan was naar elders te gaan verhuizen, omdat hij voor en na zijn grondbezit hier van de hand deed. In juni 1591 verkocht Heyn aan het echtpaar Nijven een stuk land en broek.

Aan het echtpaar Driessen werden dat jaar twee andere stukken land verkocht. Een daarvan was gelegen naast de perenboom van Anna Nijven. Bij de grondoverdracht was geen sprake van huis en hof en toch werd Dirck Driessen daarop aangesproken voor zijn aandeel in de “hausschatz”. Het echtpaar Van Helden had nog meer land in het Reutje.

In 1606 deelden Hein en zijn broer Giel enkele akkers, waarop een last drukte van liefst 5 malder rogge. Ook daarna werd Hein van Helden hier nog enkele keren genoemd als grondeigenaar.

Tussen 1613 en 1644 komen we zijn zoons Steven en Lenardt in het Reutje tegen. Geregeld werden zij als broers genoemd, die samen enkele stukken land met elkaar deelden.

Steven had in 1613 van Hein Schlypen voor 21 daalders een paard gekocht. Het geld had hij geleend van zijn “bestemoder”. Om haar van deugdelijke afbetaling te verzekeren stelde hij een stuk land aan de Aeckerstraat als onderpand. Twee jaar later leende Steven nog eens 33 gulden van Nijss in gen Sittardt. Bij foute van betaling zou Nijss de vruchten genieten van een akker aan Swartwaeter.

In beide gevallen deelde hij het land met zijn broer Lenardt. Steven van Helden was toen al in tweede huwelijk getrouwd met Irm (Stevens). In 1625 werden beide schulden afgelost.

Enkele jaren later nam Steven opnieuw een lening op van 16 daalders uit de armenkas. Toen bleek echter, dat huis, akkers en broek voorheen al waren belast met een hoofdsom van 100 daalders.

Geruime tijd later, rond 1660, kreeg de weduwe van Helden vrijstelling van de landschat “om Godts wille”: zij had immers nog maar weinig om van te leven. Van het oorspronkelijke grondbezit was haar slechts anderhalve morgen gebleven. Huis en hof en akkers waren toen al onder de kinderen verdeeld. Irm int Reutgen stierf op hoge leeftijd eind 1670.

Stamboom
Als kinderen van Steven van Helden noemen we hier Alitgen en Hein. In september 1630 kreeg Peter van Nieuwkercken toestemming van de pastoor om met het meisje te trouwen. Peter was in dienst als soldaat te Montfort. Alet moet toen nog vrij jong geweest zijn. Naderhand kochten zij een huis aan de gemeyn drenck* op het eind van de Aerwinkelsweg.

Alitgens broer Hein trouwde in 1639 met Trijn, dochter van Jan Vissers uit Vlodrop. Bij de huwelijkssluiting werden ook de twee vaders genoemd. Waarschijnlijk omdat beide partners nog minderjarig waren en hun eerste kind zich al had aangekondigd.

In december werd de kleine Jan gedoopt. Zes jaar later volgde hun tweede zoontje. Waarschijnlijk was dat Steven (1645-1685) die we hier naderhand nog als huisvader tegenkomen. In april 1644 kochten Hein van Helden en zijn vrouw Trijn een huis in het Reutje.

Na het overlijden van zijn vrouw hertrouwde Hein met Mercken. Twee meisjes werden toen nog geboren: Alet (1651) en Anna (1654-1723). In 1660 werd het land van de weduwe van Heyn van Helden opgegeven “met tegeene sij van haeren mans vader heeft geërft”. Bij elkaar komt dat uit op 3 tot 4 morgen. De vrouw stierf in september 1676.

In het jaar daarvoor werd nog een geschil bijgelegd tussen de erven Van Helden en Jan Coenraets. De laatste was in Roermond getrouwd met Jenneke Severings, weduwe van Jan van Vlodrop. Ook nu de vrouw hertrouwd was, behield zij het recht van tochterse: de langstlevende behield het gebruiksrecht.

Wijlen haar eerste man had uit de goederen van Steven van Helden een jaarlijkse toelage van een half malder rogge. Sinds 1668 was de levering niet meer gedaan. Daarop werden Geerken van Helden en Peter van Nieuwkercken aangesproken als erfgenamen van Steven. De zaak werd snel geregeld en het achterstallige koren zou spoedig geleverd worden.

Geerken van Helden was omstreeks 1650 getrouwd met Catharina Houben. Het echtpaar woonde aan gen Donk in Posterholt. Uit dit huwelijk zijn drie kinderen bekend: Martin, Gertrudis en Steven. Via de oudste werd de naam in Posterholt voortgezet.

In de huizenschat van 1679 werd in het Reutje alleen nog Steven van Helden als huisvader genoemd. Hij was enkele jaren daarvoor getrouwd met Catharina. Zij woonden aan de Aerwinkelsweg in een van de kleinere huizen die genoemd werden. Ook met die ene koe in de stal bleef hij achter op de andere keuters in het Reutje.

Kort voor Stevens overlijden in april 1685 trouwde zijn halfzus met Tilman Lefos. Sindsdien stonden huis, hof en akkers op naam van de nieuwkomer. Nog in 1717 stonden 2 vierdel land nabij ‘t Zittard op naam van de weduwe (van) Steven van Helden. Zij woonde toen niet meer in het Reutje. Ook van haar kinderen hebben we verder niets meer vernomen.

 

Aan deze stamboom kleven nog onzekerheden.
Van Alet en Heyn staat wel vast, dat zij kinderen waren van Steven van Helden. Ook Geerken werd in 1675 als zijn nazaat genoemd.
Verder kregen Ciel en Linnardt elk een zoon, die zij Leonardus lieten dopen. De huisplaats van het echtpaar Op den Poell was waarschijnlijk afkomstig van Lenaert.
Litgen van Helden kan net zo goed ‘n (half)broer van Steven en Anna geweest zijn.
Vraag 1: Hendrick van Helden x 1645-1651: Mercken NN: wie, waar, wanneer?
Vraag 2: Steven van Helden x voor 1677: Catharina NN: wie, waar, wanneer?